Skip to Content

Látum X vera mengi og vera tvístæða reikniaðgerð á X. Sagt er að reikniaðgerðin víxlin eða fullnægi víxlreglunni ef fyrir sérhver stök x,yX gildir að xy=yx.

Látum X vera mengi og vera tvístæða reikniaðgerð á X. Sagt er að reikniaðgerðin tengin eða fullnægi tengireglunni ef fyrir sérhver stök x,y,zX gildir að (xy)z=x(yz).

Látum n vera náttúrulega tölu og X,X1,X2,,Xn vera mengi. Vörpun af gerðinni :X1×X2××XnX

kallast reikniaðgerð á X og talan n kallast stæðafjöldi hennar.

Strik sem hefur báða endapunkta sína á hring kallast strengur í hringnum. Ef strengurinn liggur í gegnum miðju hringsins þá kallast hann miðstrengur og lengd miðstrengsins kallast þvermál hringsins. Hringur með geisla r hefur þvermál 2r.

Ef f:XY og g:YZ eru andhverfanlegar varpanir, þá er samskeytingin gf:XZ andhverfanleg og andhverfa hennar (gf)1:ZX er gefin með jöfnunni (gf)1=f1g1.

Sagt er að vörpun f:XYgagntæk ef hún er bæði eintæk og átæk. Venn-myndin að neðan sýnir gagntæka vörpun f:XY því hún er bæði eintæk, þ.e. varpar ólíkum stökum úr X í ólík stök úr Y, og átæk, þ.e. sérhvert stak úr Y er gildi vörpunarinnar f.

Sagt er að vörpun f:XYátæk ef myndin f(X) og bakmengið Y eru sama mengið, þ.e. ef f(X)=Y.

Látum f:XY vera vörpun. Ef f varpar ólíkum stökum úr skilgreiningarmenginu X í ólík stök úr bakmenginu Y, þ.e. ef fyrir sérhver x1,x2X með x1x2 gildir að f(x1)f(x2), er sagt að feintæk.

f varpi ólíkum stökum úr X í ólík stök úr Y má einnig orða svo að ef f varpar tveimur stökum x1 og x2 úr X í sama stakið úr Y, þá verði x1 og x2 að vera sama stakið. Með öðrum orðum er f eintæk ef og aðeins ef fyrir sérhver x1,x2X með f(x1)=f(x2) gildir að x1=x2.

Látum f:XY vera vörpun. Sagt er að fandhverfanleg ef til er vörpun g:YX þannig að samskeyting varpananna f og g annars vegar og g og f hins vegar sé viðeigandi samsemdarvörpun, þ.e. gf=idXogfg=idY.()

Látum f:XY og g:YZ vera varpanir. Vörpunin gf:XZ sem skilgreind er með forskriftinni (gf)(x)=g(f(x)) kallast samskeyting varpananna f og g. Með öðrum orðum varpar gf sérhverju staki xX í stakið g(f(x))Z, sem fæst með því að beita fyrst vörpuninni f á stakið x og síðan vörpuninni g á stakið f(x).

Syndicate content